تأملی بر رویکرد خردباورانه به معضلات ترافیکی

- همه ما در طول زندگی یاد گرفته­ایم که میان پدیده­های پیرامون خود تمایز قائل شویم و رفتار مناسب با آن را داشته باشیم. یاد گرفته­ایم که هر پدیده نامی دارد و پشت سر هر واژه­، معانی خاصی نهفته است. نه پدر را با مادر اشتباه می­گیریم و نه درک مشابهی از کوچه و خیابان داریم. تفاوت میان کوچک و بزرگ را می­دانیم و برای هر پدیده شخصیتی قائلیم. هرچند برای درک بهتر محیط و جلوگیری از سردرگمی و حفظ بقای خود پدیده­ها را بر اساس جنبه های مشترک آنها دسته­بندی می­کنیم. اما در رفتار مقابل آنها به اشتراک ها بسنده نکرده، بلکه به تفاوت­ها توجه بیشتری می­کنیم. ما در گذر زمان هنجارها و ارزش­هایی را آموخته­ایم که حتی در برخورد با نزدیک­ترین و دورترین افراد و اشیای پیرامون خود به فراخور شخصیت و موقعیت شان با آنها رفتار می­کنیم. لحن و واژگان مورد استفاده ما در مقابل دوست و برادر با پدر و یا رئیس خود متفاوت است. گفتن «تو» به پدر را بی­ادبی می دانیم و همچنین مخاطب قرار دادن خواهر و برادر با «شما» نشان از فاصله است و تمایل به دوری و دوستی. برای این تفاوت­گذاری­ها نه سوادی لازم است و نه مدرک تحصیلی خاصی. اما نمی­دانم این آموزش عالی چه خاصیتی دارد که به جای تقویت توان تمایز، ظریف­بینی و نکته­سنجی، ما مهندسان را به موجوداتی تبدیل کرده است که در فعالیت حرفه­ای خود همة این حقایق را فراموش کرده و یا انکار می­کنیم. در دانشگاه تعداد زیادی فرمول و چندین و چند روش و تکنیک برنامه­ریزی را آموخته­ایم. یادگرفتن آنها چنان طولانی و سخت بود که این شبهه را ایجاد کرده است که نخبگان جامعه هستیم. خود را مهندس اجتماع دانسته و سعی داریم با فرمول­ها و روش­های خود جامعه را نجات دهیم. به اعتقاد ما مهندسان اگر یک پزشک موظف به نجات جان فرد است، ما بالاتر از آنان ناجی جامعه خویش هستیم. ما برای جامعه خود نسخه می پیچیم و تصور می­کنیم که جامعه بیمار است. اگر پزشک به تشخیص بیماری یک فرد پرداخته و تجویزش را روی یک ورق کاغذ می­نویسد؛ ما روی دست وی بلند شده و در یک مثنوی هفتاد من، به نام «گزارش طرح» نه فقط داروی شفابخش را برای جامعه بیمار خود تجویز می­کنیم، بلکه می کوشیم تا حاصل زحمات خود را نیز به روشی علمی به آگاهی دیگران برسانیم. ما به طور معمول خوشحال و سرمستیم که کارشناسیم و مهندس؛ و ادعا داریم که کار را باید به دست کاردان سپرد. چون برای رسیدن به این درجه و مقام سال­ها زحمت کشیده­ایم، این حق مسلم ماست که سرنوشت ملت را دردست بگیریم و عوام الناس را از جهل و فقر نجات دهیم. غافل از آن که هیچ کس رسالت نجات فرد و جامعه را به ما واگذار نکرده است و این چیزی بیش از یک توهم خودساخته نیست. ولی آنقدر آن را تکرار کرده­ایم که مانند ملانصرالدین باورمان شده است که این چنین است و یا این چنین باید باشد